مهاجرت تحصیلی، شرایط و مدارک مورد نیاز برای مهاجرت تحصیلی در سال 2024

شکل گیری مهاجرت تحصیلی به عنوان یکی از پدیده‌های اجتماعی همواره ذهن بسیاری از دغدغه مندان اجتماعی و اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است . به عبارتی همین که افراد تصمیم می گیرند برای ارتقا و بهبود کمی یا کیفی سطح زندگی خود مهاجرت نمایند خود نشان از خلاهایی دارد و لازم است که ریشه و عوامل چنین تصمیمی بررسی شود و تا حد ممکن در راستای جلوگیری از افزایش آمار مهاجرت چاره اندیشی شود .

علل اقتصادی یکی از پررنگ ترین دلیل مهاجرت مردم ایران است. یعنی بیشترین تقاضا از کشور ما به دیگر کشورها به علت شرایط اقتصادی است. ممکن است فردی به خاطر کسب درآمد بالا قصد مهاجرت داشته باشد. بعضی دیگر از افراد نیز به دنبال رفاه بیشتر هستند، یعنی با مقدار سرمایه خود می توانند در کشور دیگر رفاهی متوسط رو به بالا را برای خود فراهم کنند. بعضی دیگر از افراد که معمولا شامل دانش آموزان یا دانشجویان هستند، خواهان سیستم آموزشی، بهداشتی و به دنبال محیطی با آرامش بیشتری هستند. دسته دیگری که قصد مهاجرت دارند، به دلیل شرایط آب و هوای مطلوب است. همچنین داشتن محیطی کم تنش یکی از مهم ترین خواسته مهاجران ایرانی است. هم چنین تبلیغاتی که در سایت ها و فضای مجازی پیرامون سطح زندگی افراد در کشورهای خارجی وجود دارد خود عامل محرکی برای جوانان محسوب می شود .

در این میان مهاجرت تحصیلی یکی از رایج ترین و معمول ترین حالات مهاجرت است . جوانان ناامید از وضعیت اقتصادی کشور ، بیکاری ، تورم ، بی توجهی به نخبگان و سایر عوامل محرک تنها روزنه نجات خود از شرایط موجود را مهاجرت دانسته و دراین راستا اقدام می کنند . فرار مغزها که بارها در رسانه های جمعی یا محافل علمی از آن بحث می شود یکی از مهم ترین آثار این فرایند است .

در این نوشتار قصد داریم شمارا با مهاجرت تحصیلی ، شرایط آن، مزایا، معایب و سایر مطالب مفید پیرامون آن آشنا نماییم.

آمار مهاجرت تحصیلی در ایران

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) آماری از مقاصد اول دانشجویان ایران در سال 2016 میلادی منتشر کرد که بر این اساس، 51 هزار و 82 نفر از دانشجویان ایرانی در کشورهای آمریکا، ترکیه، کانادا، آلمان، ایتالیا، مالزی، امارات، استرالیا، انگلستان و فرانسه ثبت نام کرده‌اند که کشورهای نام برده بالا به ترتیب بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی را مورد پذیرش قرار داده‌اند.

به صورت میانگین در حدود ۱۰ درصد از دانشجویان رشته های پزشکی در دانشگاه های ایران، مهاجرت تحصیلی کرده اند. در حال حاضر در حدود ۳ میلیون دانشجو برای ادامه تحصیل، کشورهای دیگر را انتخاب نموده و در برترین دانشگاه های دنیا مشغول به تحصیل می باشند. پیش بینی می شود تا ۵ سال آینده آمار مهاجرت تحصیلی تا مرز ۷ میلیون نفر خواهد رسید.

مزایا و معایب تحصیل در خارج از کشور

تحصیل در خارج از کشور برای بسیاری از دانشجویان یک تجربه جذاب و متفاوت به شمار می رود . در واقع به نظر آن ها تحصیل در خارج می تواند فرصت های زیاد شغلی و تحصیلی را فرا روی آن ها بگشاید و موجب ارتقا و پیشرفت شود . ولی به نظر می رسد بررسی این موضوع تنها از دید مزایا صحیح نباشد و لازم است که ابعاد دیگر مهاجرت که شامل معایب و مشکلات و چالش هایی که برای دانشجو به وجود می آورد را نیز بررسی کرد و بعد نهایتا با در نظر گرفتن همه این جوانب تصمیم مناسب را اتخاذ نمود.

مزایای تحصیل در خارج از کشور

یادگیری زبان جدید

اولین قدم برای مهاجرت تحصیلی فراگرفتن زبان جدید و تسلط بر آن است . دانشجویانی که تمایل به ادامه تحصیل در خارج دارند با دنیای جدیدی از لغات، واژگان و دستور زبان آشنا می شوند که قادر خواهند بود برای تحصیل از آن استفاده نمایند. شرایط مدرک مورد نیاز زبان برای هر کشور و مقطع متفاوت می باشد و متناسب با شرایط تعیین می شود. بنابراین قبل از هرگونه تصمیم گیری لازم است که با بررسی شرایط کشور مقصد و پرس و جو از افراد مسلط در این حوزه فرایند و روش یادگیری زبان مورد نظر را مطلع شوید .

 به دست آوردن استقلال

تحصیل در خارج از کشور نه تنها موجب ارتقا یادگیری و امر تحصیل شما می شود بلکه نگرش خودکفا را نیز بهبود می بخشد و همچنین کمک می کند تا یک سبک زندگی مستقل ایجاد کند. استقلال به عنوان یکی از برترین مزایای مهاجرت تحصیلی به حساب می آید. دانشجویان در با تحصیل در کشورهای دیگر استقلال لازم برای زندگی تنها و مدیریت آن را آموزش می بینند.

 بهره گیری از سطح بالای آموزشی در کشورهای پیش رو

دانشگاه های برتر ایران در رتبه بندی QS در رتبه های ۴۰۰ تا ۵۰۰ جهان قرار دارند. دانشگاه های شریف، تهران و امیر کبیر به عنوان برتری دانشگاه های ایران شناخته می شوند. از همین رو دانشجویان سایر دانشگاه های ایران با قصد مهاجرت تحصیلی قادر خواهند بود با ارائه رزومه های مناسب برای برترین دانشگاه های دنیا اقدام نمایند.

آشنایی با فرهنگ های متنوع و جدید

مهاجرت تحصیلی افق جدیدی از آشنایی با فرهنگ های مختلف باز می کند و به فرد این امکان را می دهد که ضمن تحصیل در کشور خارجی با فرهنگ ، آداب و رسوم ، روش زندگی مردم آن کشور آشنا شود و در صورت مفید بودن آن ها را الگو قرار داده یا به دیگران معرفی کند. دانشجویانی که تصمیم به تحصیل در خارج از کشور گرفتند، عموما در معرض فرهنگ های مختلف مردم قرار دارند و در تحلیل چیزها ذهنیت خوبی خواهند داشت. از این رو، تحصیل در خارج از کشور تأثیر خوبی در تغییر منش و شخصیت افراد خواهد داشت .

ارتقاء و پیشرفت شغلی

با توجه به محدودیت های موجود در روش های کاری، مهاجرت تحصیلی به عنوان یکی از برترین گزینه های علاقه مندان به مهاجرت تبدیل شده است. به دلیل استانداردهای آموزش عالی در خارج از کشور و محیط پیشرفته فناوری، دانشجویانی که در خارج از کشور تحصیل می کنند در زادگاه خود از فرصت های شغلی و نقش شغلی بالاتری برخوردار هستند. این یکی از اصلی ترین دلایلی است که والدین می خواهند فرزندان خود را به تحصیل در خارج از کشور برسانند. در واقع افرادی که در خارج از کشور تحصیل کرده اند و یا حتی به شغلی اشتغال ورزیده اند پس از بازگشت به ایران از موقعیت ها و جایگاه اجتماعی رفیعی برخوردار خواهند بود  و موقعیت های مناسبی برای ارتقا و پیشرفت شغلی و مالی در داخل مرزهای ایران برای آنان فراهم می شود. همچنین بحث انتقال تخصص و دانشی که در مدت اقامت در کشور خارجی فرا گرفته اند نیز به کمک آن ها آمده و این نکته هم برای خود آن ها مفید و کارساز خواهد بود و هم برای مشتاقان و نخبگان داخلی .

معایب تحصیل در خارج از کشور

گران بودن هزینه ها

هزینه های سفر، شهریه، مسکن، کتاب و ملزومات، آب و برق، حمل و نقل محلی و هزینه کلی زندگی تنها بخشی از هزینه هایی تحصیل در خارج است . با توجه به اینکه مقصد شما برای مهاجرت تحصیلی کجاست و یا در کنار تحصیل شغلی نیز برای امرار معاش و کسب درآمد دارید یا خیر این هزینه ها متفاوت خواهد بود . به هر حال این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است و در صورتی که دانشجویی قادر به پرداخت و یا تحمل چنین وضعیت و هزینه هایی نباشد با چالش های زیادی روبرو خواهد شد .

غربت و تنهایی

ارتباط با دیگران یکی از مهم ترین محرک ها برای طی موفقیت آمیز مسیر و پیشرفت می باشد . بدیهی است فرد با مهاجرت تحصیلی از لذت همنشینی و زندگی با خانواده و عزیزان خود به دور است و در این بین مسیر های سخت و چالش برانگیز بارها انرژی و انگیزه او را خواهند گرفت و به دلیل همین تنهایی بازیابی انگیزه و تحمل موانع برای او به نسبت دشوار تر خواهد بود .

شوک فرهنگی

دانشجویانی که مهاجرت تحصیلی می کنند غالباً در تحقق انتظارات از سوی نهادها و خانواده های میزبان دچار شوک فرهنگی و مشکلات می شوند. تغییر ناگهانی باعث دلگیری همه چیز، از جمله مواد غذایی و آداب و رسوم مذهبی گرفته تا سیستم های حمل و نقل و سبک لباس ممکن است با کشور کشور شما متفاوت باشد. متأسفانه، شوک فرهنگی می تواند منجر به احساس ناامیدی، اضطراب و دلهره شود. اگر آمادگی مقابله با این اختلافات را ندارید، آنها می توانند به میزان قابل توجهی به استرس منجر شوند.

در چه صورت می توانیم ویزای تحصیلی بگیریم ؟

• پذیرش تحصیلی: اولین شرط درخواست ویزای تحصیلی دریافت پذیرش قطعی از موسسه یا دانشگاهی در کشور مقصد است.
• شرط سنی: یکی از شرایط اخذ ویزای تحصیلی نداشتن سن بالا یا به عبارتی، نداشتن فاصله زیاد بین فارغ التحصیلی و پذیرش از دانشگاه مقصد است. البته بیشتر دانشگاه‌ها محدودیتی برای ادامه تحصیل به ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی اعمال قائل نمی‌شوند.
• اثبات تمکن مالی: افرادی که برای تحصیل در خارج از کشور اقدام می‌کنند، با توجه به دانشگاهی که از آن پذیرش گرفته‌اند، هزینه‌های تحصیل و زندگی پیش را خواهند داشت. این افراد باید با ارائه مدارک سفارت را نسبت به تامین این هزینه‌ها (به صورت شخصی یا بورسیه) در دوران تحصیل متقاعد کنند.
• تسلط به زبان : افراد متقاضی تحصیل در خارج از کشور به نسبت دانشگاهی که پذیرش گرفته‌اند، باید از قابل قبولی از دانش زبان برخوردار باشند و حتی در بیشتر موارد داشتن مدرک زبان (مانند آیلتس یا تافل) الزامی است.

مدارک مورد نیاز برای مهاجرت تحصیلی

بدیهی است که مدارک تحصیلی در هر شهر یا کشوری متفاوت خواهد بود . ولی به هر حال بنابر تجربه این سال ها و رویه دانشگاه ها این مدارک به شرح ذیل است :

مدارک مورد نیاز برای اخذ پذیرش:

1. اصل پاسپورت
2. اصل شناسنامه و کارت ملی
3. اصل مدارک تحصیلی و ریز نمرات (دیپلم-پیش دانشگاهی-لیسانس و…)
4. اصل در صورت داشتن مدرک زبان (ایلتس-تافل-پی تی ای)
5. ارائه مدارک آکادمیک گذرانده شده با مدرک معتبر.
6. رزومه
7. متن انگیزه نامه

مدارک مورد نیاز برای اخذ ویزا:

1. پرداخت بخشی از شهریه تعیین شده کالج یا دانشگاه
2. کارت ملی و شناسنامه های والدین (در صورت تاهل شناسنامه همسر-سند ازدواج)
3. ارائه مدارک مالی از قبیل: نامه تقبل هزینه (نامه ای از طرف حامی مالی که نشان دهنده تقبل هزینه های دانشجو از طرف حامل مالی میباشد.)، نامه ی بانکی، گردش حساب بانکی 3 الی 6 ماه اخیر ، اسناد منزل، اجاره نامه، اسناد ثبتی شرکت ، صفحات مهر ورود و خروج و ویزای های سابق متقاضی.

توجه داشته باشید که داشتن مدرک زبان تخصصی از نکات ضروری است و بنابراین در بیشتر دانشگاه ها از شما مدرک تافل یا آیلتس آکادمیک می خواهند. البته اگر تحصیلات قبلی خود را در دانشگاه های انگلیسی زبان گذرانده باشید نیاز به ارائه مدرک زبان نخواهید داشت.

آیا بدون مدرک زبان هم می توانم مهاجرت تحصیلی کنم ؟

شاید برای شما هم سوال باشد که آیا بدون مدرک زبان هم امکان مهاجرت تحصیلی وجود دارد ؟در پاسخ باید بیان داشت مهاجرت تحصیلی بدون مدرک زبان امکان پذیر است اما در سنین بالای 18 سال گه در اغلب کشورها ضرورت وجود مدرک زبان انگلیسی وجود دارد، شرایط برای  کسی که مهاجرت کرده است دشوار می شود. در این میان برخی کشورها مثل اسلوونی یا قبرس حتی در مقطع دکترا الزامی به اخذ مدرک زبان انگلیسی وجود ندارد.  و بنابراین مهاجرت تحصیلی به این کشورها بدون مدرک زبان هم امکان پذیر خواهد بود . بسیاری از کشورها نیز برای دانشجویانی که مدرک زبان انگلیسی ندارند اما پذیرش دانشگاه یا کالج مورد نظر خود را اخذ کرده اند، دوره زبان انگلیسی اجباری قبل از شروع تحصیل یا همزمان با کلاس های دانشگاه برای دانشجو برگزار می کنند . البته توجه داشته باشید که ممکن است در برخی کشورها این دوره ها رایگان نباشد و شما مجبور به پرداخت هزینه کلاس ها شوید .

هزینه های تحصیل در خارج از کشور

در اغلب دانشگاه های دنیا تحصیل در مقطع دکترا رایگان است و حتی به دانشجویان این مقطع بورسیه تعلق می گیرد. اما به جز این استثنائات ، دانشجویان کارشناسی ارشد برای تحصیل ملزم به پرداخت شهریه هستند. میزان شهریه با توجه به دانشگاه و رشته تحصیلی متفاوت است. البته دراتریش، سوئیس و آلمان، دانشگاه فقط هزینه ترمیک را از دانشجو دریافت می کند که مبلغ آن در حد چند صد یورو است که در مقابل خدمات ارائه شده مبلغ زیادی نیست . تحصیل در برخی دانشگاه های آسیایی نیز با پرداخت شهریه همراه است اما نسبت به دانشگاه های اروپایی و آمریکایی هزینه کمتری دارد.

مهاجرت تحصیلی رایگان

شاید شما هم از آن دست دانشجویانی باشید که تمایل به ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند اما به دلیل هزینه بالای شهریه ها و سایر امور از این خواسته خود منصرف شده و ناامید می شوند . اما جالب است بدانید در برخی از دانشگاه های کشورهای خارجی امکان تحصیل رایگان فراهم شده است .که این امکان در واقع با هدف جذب نخبگان و استعداد های برتر صورت گرفته است . در ادامه به برخی از این کشورها اشاره می نماییم .

آلمان:  آلمان از جمله کشورهایی است که به دانشجویان خارجی خود تسهیلات رایگان اعطا می کند . آلمان بدون در نظر گرفتن ملیت دانشجویان به آنها امکان تحصیل رایگان در برخی دانشگاه های دولتی خود می دهد. تنها هزینه ای که دانشجو برای تحصیل در دانشگاه های این کشور باید پرداخت کند هزینه خدمات دولتی است. بسته به دانشگاه محل تحصیل بین 150 تا 250 یورو بابت هزینه های خدمات دولتی توسط دانشجو پرداخت می شود. نرخ پایین هزینه تحصیل، اقتصاد پویا، صنعت قدرتمند و نظام آموزشی قوی، آلمان را به یکی از مهم ترین قطب های آموزشی تبدیل کرده و در مرکز توجه دانشجویان بین المللی قرار گرفته است.

فرانسه: اگر از آن دست دانشجویان علاقه مند به مهاجرت بوده باشید قطعا فرانسه را به عنوان یکی از مقصد های مهاجرت خود انتخاب کرده اید و یا حداقل یک بار خود را زیر برج ایفل تصور کرده اید . جالب است بدانید که فرانسه هم از جمله کشورهایی است که به دانشجویان خارجی خود بورس تحصیلی ارائه می نماید . شاید این کشور به اندازه آلمان از صنعت قوی و نظام آموزشی خوبی برخوردار نباشد اما تحصیل در فرانسه به شدت جذاب و خاطره انگیز می باشد. دولت این کشور برای خدمت رسانی به دانشجویان بین المللی در پی ارائه دروس به زبان انگلیسی است تا دانشجویان به راحتی فرانسه را برای تحصیل انتخاب کنند. در رشته های فنی و مهندسی دانشجویان مبلغی برای خدمات کلاس های عملی پرداخت میکنند که برای دانشجویان اروپایی 170 یورو در سال است و برای دانشجویان غیر اروپایی 2800 یورو در سال می باشد. البته جای نگرانی برای دانشجویان غیر اروپایی وجود ندارد چرا که اغلب دانشگاه های فرانسه اسکالرشیپ های خوبی به دانشجویان خود ارائه میکنند مثلا در سال 2019 اسکالرشیپ دانشگاه های فرانسه بین 7 تا 21 هزار یورو در سال بود. هزینه زندگی در فرانسه نسبت به آلمان پایین تر است و متوسط هزینه زندگی در این کشور 9500 یورو است. البته اگر قصد زندگی در شهرهایی مثل پاریس را داشته باشید قطعا مبلغ بیشتری را برای زندگی در فرانسه در نظر بگیرید.

کشورهای نوردیک:  کشورهای نوردیک به تعدادی از کشورهای اروپا اطلاق میشود که در تقریبا فرهنگ و جغرافیای یکسانی دارند. این کشورها شامل دانمارک، فنلاند، سوئد، ایسلند و نروژ است. کشورهایی با شرایط اقتصادی و اجتماعی خوب که در شمال اروپا قرار دارند. این کشورها جز شاد ترین و زیبا ترین کشورهای جهان هستند. تحصیل رایگان در این کشور ها طرفداران زیادی دارد. تحصیل در نروژ مانند آلمان کاملا رایگان است. در هیچ یک از مقاطع تحصیلی دانشگاه های دولتی این کشور از دانشجویان شهریه دریافت نمیشود. تنها هزینه های خدمات دولتی است که برعهده ی دانشجویان می باشد که آن هم سالیانه بین 300 تا 600 کرون نروژ پرداخت می شود. در ایسلند هم تحصیل کاملا رایگان است و تنها هزینه ثبت نام از دانشجویان اخذ می شود که مبلغی معادل 75 هزار کرون ایسلند است. اما در کشورهای دانمارک، فنلاند و سوئد برای تحصیل دانشجویان بین المللی غیر اروپایی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد خدمات تحصیل رایگان ارائه نمیشود. این کشورها در مقطع دکتری فول فاند هستند یعنی بورسیه کامل از طرف دانشگاه دریافت میکنند و هزینه ای بابت تحصیل پرداخت نمیکنند. در فنلاند تحصیل به زبان فنلاندی یا سوئدی رایگان است. شهریه دانشگاه ها در دانمارک بین 45 تا 120 هزار کرون دانمارک، در سوئد بین 80 تا 145 هزار کرون سوئد و در فنلاند بین بین 6 تا 18 هزار یورو در سال است. شهریه ها کاملا به دانشگاه محل تحصیل و رشته تحصیلی دانشجو بستگی دارد.

اتریش: پایتخت کشور اتریش، وین در سال 2017 سیزدهمین شهر مورد علاقه دانشجویان بین المللی انتخاب شد. این کشور برای دانشجویان اروپایی شهریه تحصیلی دریافت نمی کند و تنها هزینه ثبت نام از آنها اخذ می کند که مبلغی حدود 400 یورو است. برای دانشجویان بین المللی هم شرایط تقریبا یکسانی دارند بااین تفاوت که هزینه ثبت نام آنها تقریبا دو برابر هزینه ثبت نام دانشجویان اروپایی است و حدود 800 یورو باید هزینه ثبت نام پرداخت کنند. هزینه زندگی در وین اتریش کم بالا بنظر میرسد اما ارزش تحصیل در این کشور زیبای اروپایی را دارد. هزینه زندگی در اتریش حدود 12 هزار یورو در سال است.

آرژانتین: آرژانتین 31مین کشور مورد علاقه دانشجویان بین المللی در سال 2019 خدمات کاملا رایگان برای تحصیل دانشجویان در دانشگاه های دولتی خود ارائه میکند. در ابتدای امر مبلغ بسیار کمی برای ثبت نام از دانشجویان اخذ میکنند اما مابقی تحصیل آنها رایگان است. اما در مقابل دانشگاه های خصوصی این کشور در سال حداقل حدود 5 هزار دلار آمریکا شهریه دریافت میکنند که نسبت به هزینه تحصیل دانشگاه های دولتی هزینه ی بسیار بالایی دریافت میکنند.

هند: از جمله کشورهای ارزان برای تحصیل دانشجویان بین المللی است. تدریس اکثر دروس به زبان انگلیسی در هند این کشور رابه یکی از مقصد های مهاجرت تحصیلی تبدیل کرده است . هزینه زندگی در هندوستان بسیار پایین است.هزینه زندگی در هند نسبت به انگلستان 163 درصد ارزان تر است. با 4 هزار دلار آمریکا در هند میتوان یک زندگی کاملا لوکس داشت. همچنین اجاره منزل در هند تقریبا 391 درصد نسبت به انگلستان ارزان تر است. تنها محدودیت تحصیل در هند، اشتغال به کار دانشجویان بین المللی است. دانشجویان نمیتوانند در طول تحصیل خود مشغول به کار شوند.

تایوان: پایتخت تایوان یعنی تایپه 17مین شهر بزرگ  دنیا و 14مین کشور ارزان دنیا در بین دانشجویان بین المللی بسیار محبوب است. دانشگاه هایی با امتیاز بالای بین المللی و هزینه زندگی پایین از جمله مزایای این کشور برای مهاجرت تحصیلی است.

ضمنا اگر همچنان در زمینه مهاجرت تحصیلی و اخذ بورسیه تحصیلی دچار ابهام و یا تردید هستید، می توانید از طریق مشاوره تلفنی با کارشناسان بورسیه پلاس ( این لینک)  به صورت تخصصی متناسب با رزومه خود از شرایط اخذ پذیرش و بورسیه تحصیلی آگاه شوید.