تحصیل در آلمان؛ صفر تا صد پذیرش و ادامه تحصیل در آلمان در سال 2025

آلمان، قطب اصلی صنعتی و اقتصادی اروپا که همواره پذیرای خیل عظیمی از گردشگران و دانشجویان بوده است، در سالیان اخیر برنامه های متنوعی در رابطه با جذب دانشجویان ارائه کرده است. به همین جهت بی دلیل نیست که با وجود مساحت جغرافیایی کوچک، یکی از 10 کشور جهان با بیشترین تعداد دانشجوی خارجی (نزدیک به 300 هزار نفر)  به شمار می رود. هزینه های نسبتا پایین در مقایسه با برخی دیگر از کشورای اروپایی و آمریکای شمالی (چه از نظر هزینه های تحصیلی و چه از نظر هزینه های زندگیِ روزمره)، در کنار قرار گرفتن بسیاری از دانشگاه های معتبر جهان در این کشور، اصلی ترین و مهم ترین دلایل افزایش درخواست برای ادامه تحصیل در آلمان می باشند.

دانشجویان ایرانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و آلمان را همواره به عنوان یکی از اصلی ترین گزینه های خود برای ادامه تحصیل در نظر گرفته اند. به همین جهت بر آن شدیم تا در مطلب پیش رو شما را با صفر تا صد تحصیل در آلمان و چگونگی شرایط آن آشنا کنیم؛ با ما همراه باشید.

تحصیل در مقطع کارشناسی در کشور آلمان

مدارک تحصیلی آلمان در مقطع لیسانس به دو دسته B.Sc (مخصوص رشته های علوم پایه و مهندسی) و B.A (مخصوص رشته های علوم انسانی) تقسیم می شود. از نقطه نظر زبان نیز در مقطع کارشناسی بیشتر رشته ها به زبان آلمانی ارائه می شوند و از این جهت دارا بودن مدرک این زبان در سطح حداقل B1 یا B2 غالبا ضروری است (البته در وبسایت دانشگاه مقصد اطلاعات جزئی تری در این رابطه ارائه می شود).

در رابطه با بحث هزینه ها نیز باید عنوان نمود که تحصیل در لیسانس (مثل سایر مقاطع که در پایین تر به آن اشاره خواهیم کرد) برای کلیه دانشجویان (چه آلمانی و چه غیر آلمانی) رایگان بوده و از این نظر نگرانی خاص وجود نخواهد داشت.

تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در کشور آلمان

دانشجویان ایرانی علاقه مند به تحصیل در مقطع  کارشناسی ارشد در آلمان که از یکی از دانشگاه های دولتی، آزاد، پیام نور یا غیرانتفاعی در ایران مدرک کارشناسی خود را دریافت کرده اند، می توانند برای اخذ پذیرش در مقطع ارشد در دانشگاه های آلمان اقدام کنند؛ در واقع، کلیه دانشگاه های ایرانی که مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت ایران هستند، در آلمان هم معتبر شناخته می شوند و از جهت اینکه در دانشگاه کمتر شناخته شده ای تحصیل کردید، نیاز نیست نگران باشید، چراکه بیشترین موارد دارای اهمیت برای پذیرش در فوق لیسانس، نمره زبان، انگیزه نامه قوی، تمکن مالی حداقلی و مواردی از این دست می باشند.

نکته دیگر اینکه بر خلاف اتریش (کشور همجوار و هم زبان)، متقاضیان مقطع کارشناسی ارشدِ آلمان نیازی به قبولی در کنکور کارشناسی ارشد ایران نداشته و تنها داشتن مدرک لیسانس کفایت می کند (به جز اتریش در برخی دیگر از کشورها نیز، ارائه مدرکی دال بر پذیرش در مقطع ارشد در ایران یک امتیاز مثبت در رزومه تلقی می شود).

از جهت معدل نیز دانشگاه هایی که در آلمان شرط معدل دارند، معدل حداقلیِ بین 14 تا 15 را برای دانشجویان غیر آلمانی به عنوان معیار تعیین می کنند. البته باز هم نیاز به نگرانی نیست! چراکه بسیاری از رشته ها و دانشگاه ها وجود دارهند که شرط معدل نداشته و چنین موردی را به عنوان معیار اصلی پذیرش طلب نمی کنند. (در پرانتز این نکته را هم اضافه کنیم که شرط معدل محدود به یک رشته و یک دانشگاه خاص نبوده و حتی ممکن است یک دانشگاه برای بعضی از رشته های خود شرط معدل گذاشته و برای برخی شرطی قرار ندهد؛ مثلا پذیرش در رشته علوم کامپیوتر ممکن است شرط معدل 15 به بالا داشته، اما رشته تاریخ خاورمیانه چنین شرطی را نداشته باشد. البته توجه داشته باشید که دانشگاه های آلمانی به طور کلی به معدل 4 ترم پایانی کارشناسی اهمیت بیشتری می دهند).

این نکته را نیز اضافه بکنیم که امتیازاتی مثل چاپ مقاله یا ارائه آن در کنفرانس های علمی، سابقه کاری و یا دانستن یک زبان خارجی دیگر (غیر از انگلیسی و آلمانی) هرچند الزامی نیست، اما در پذیرش افراد یقینا تاثیر مثبت دارد.

در آخر اینکه دانشجویان مقطع فوق لیسانس در آلمان بعد از اتمام تحصیل، اگر علوم پایه یا مهندسی خوانده باشند، مدرکM.Sc   و اگر علوم انسانی و رشته های زیر شاخه آن را به اتمام رسانده باشند، مدرک M.A را دریافت می کنند.

تحصیل مقطع دکتری کشور آلمان

تحصیل در مقطع دکتری در آلمان مثل سایر نقاط دنیا، می تواند بین 3 تا 5 سال طول بکشد. خوشبختانه در کشور آلمان به دانشجوی PHD به عنوان فردی مشغول به کار نگاه می شود و از این جهت به اکثر افرادی که در این مقطع مشغول به تحصیل هستند مبلغی معین شده از سوی دانشگاه به عنوان مقرری پرداخت می شود.

در حال حاضر نیز مرسوم ترین راه گرفتن پذیرش دوره دکتری، همان روش قدیمی و شناخته شده است؛ به این معنا که دانشجویی که خواهان گذراندن این دوره است، باید با یک استاد مشغول به تدریس در یکی از دانشگاه های آلمان که در رشته مورد نظر به عنوان متخصص شناخته می شود، ارتباط برقرار کند (ارسال ایمیل بهترین راه برای شروع مکاتبات و برقراری ارتباط است). البته بدیهی است که پیدا کردن استاد مناسب به این سادگی ها نبوده و دانشجوی متقاضی باید حداکثر تلاش خود را در این مرحله به کار گیرد. با این وجود، ارسال درخواست پذیرش اگر با یک طرح مناسب و خلاقانه برای پروژه پژوهشی همراه شده باشد، شانس موفقیت را به شدت بالا می برد. اگر احساس می کنید در این مرحله حساس (پیدا کردن استاد مرتبط با رشته مدنظرتان و برقراری ارتباط با وی) نیاز به راهنمایی و کمک دارید، در بورسیه پلاس همراه شما هستیم. می توانید با ما در ارتباط باشید تا بتوانیم مناسب ترین اساتید را برای شما پیدا کرده و شروع کننده ارسال نامه های مکاتباتی با وی باشیم. نگران نباشید:)

در آخر این که برای برقراری ارتباط با یک استاد، شرط لازم این است که آن استاد نه تنها در رشته تحصیلی مدنظر شما (مثلا شاخه مخابرات در رشته مهندسی برق) متخصص باشد، بلکه حتما بایستی در رابطه با ریسرچی که قرار است با وی همکاری داشته باشید، رزومه خوب و قابل قبولی داشته باشد، یعنی در حوزه تخصصی شما صاحب سبک بوده و بتواند علاوه بر استفاده از دستاوردهای شما برای دانشگاه، کمک های لازم را در مواقع ضروری در اختیار شما قرار دهد (پس سراغ هر استاد نرید و قبل از آن به خوبی بررسی های خود را انجام دهید، اگر هم این کار را به بورسیه پلاس سپردید، که خیالتان راحت باشید؛ بهترین ها را برای شما پیدا می کنیم).

وب سایت DAAD نیز می تواند به شما برای پیدا کردن یک استاد راهنمای خوب کمک شایانی بکند.

هزینه تحصیل در کشور آلمان

همانطور که قبلا اشاره کردیم، خبر خوب این است که دانشگاه‌های دولتی آلمان شهریه‌ای تنها چند یورویی در سال دریافت می کنند و تحصیل در این دانشگاه ها در تمامی رشته ها و تمامی مقاطع عملا رایگان است. (هرچند که دانشگاه‌ های خصوصی شهریه‌های بالایی را از دانشجو اخذ می کنند، اما غالب دانشجویان بین المللی به سمت دانشگاه های دولتی با اعتبار بالاتر متمایل هستند).

البته با این وجود که شهریه دانشگاه های دولتی در آلمان تقریبا رایگان می باشد، اما دانشجویان ملزم به پرداخت مبلغی به صورت ترمی بابت دریافت خدمات دانشجویی و اداری به دانشگاه خود هستند. و البته هزینه تحصیل در دانشگاه های خصوصی آلمان هم بسته به رشته و مقطع، متغیر بوده و تقریبا از شش هزار تا دوازده هزار یورو در سال در نوسان است. ضمن آنکه اعطای بورسیه تحصیلی در کشور آلمان بسیار پر رونق بوده و به شرط دارا بودن رزومه مطلوب می توانید از بهترین بورسیه ها بهره مند شوید.

هزینه های زندگی در کشور آلمان

هزینه زندگی در آلمان نسبت به دیگر کشورهای اروپایی مناسب و قابل قبول بوده و با وجود امکانات بالاتر نسبت به اکثر کشورهای همجوار، با میانگین هزینه زندگی در سایر منطق اروپا یکسان است. در بخش های مختلف مرتبط با این هزینه زندگی نیز مطابق انتظار، قسمت اصلی مربوط به هزینه اسکان می شود که باید مبلغی بین 250 تا 600 یورو را برای آن در نظر گرفت؛ مبلغی که ممکنه در شهرهای بزرگ کشور افزایش پیدا کرده که در این صورت می توانید در پانسیون های دانشجویی، یک اتاق مناسب را اجاره کرده که هزینه هایتان کاهش پیدا کند. اما جدای از خرج مسکن، به عنوان یک دانشجو در کشوری بیگانه، با هزینه های دیگه ای هم روبه رو هستید که در قسمت زیر مشخص شان کردیم: (فراموش نکنید که قیمت ها تقریبی بوده و بر اساس نوع زندگی افراد می تواند متغیر باشد)

• بیمه درمانی: 85 یورو
• خوراک: 170 تا 200 یورو
• تفریح، ورزش: 50 یورو
• سایر موارد: 80 یورو
• جمع کل (به همراه هزینه مسکن): تقریبا 1000 یورو در ماه

ضمن آن که یکی از امتیازهای ادامه تحصیل در آلمان این است که هزینه حمل و نقل دانشجویان در این کشور نسبتا ارزان تر از بسیاری کشورها (مثلا انگلستان) است؛ به این شکل که دانشجو هر ترم (هر 5 یا 6 ماه) مبلغی تقریبی 300 یورو به دانشگاه پرداخت کرده و در عوض کارت حمل و نقل رایگان دریافت می کند؛ کارتی که به وسیله آن دیگر نیازی به خرید بلیط اتوبوس و یا مترو نبوده و رفت و آمد دانشجو در کلیه شهرهای آلمان کاملا رایگان خواهد بود. (نکته قابل توجه اینه که گرفتن این کارت اجباری بوده و دانشجو باید این 300 یورو را حتما به حساب دانشگاه واریز کند!)

آشنایی با نحوه اخذ ویزای دانشجویی کشور آلمان

این درست است که اولین قدم برای تحصیل در آلمان ، گرفتن پذیرش از کالج یا دانشگاه یا موسسات زبان قرار گرفته در این کشور است، اما داشتن نامه پذیرش از یک دانشگاه یا موسسه به هیچ عنوان به منزله اجازه قطعی تحصیل در آلمان نبوده و دانشجو باید برای اخذ ویزای تحصیلی از طریق سفارتخانه های این کشور اقدام کند. قدمی بسیار مهم و البته در گاهی موارد چالش ساز!

در این راه، اولین گام که شاید مهم ترین شرط دریافت ویزای تحصیلی آلمان هم به حساب برود، با لزوم اثبات درآمد سالانه در حدود ۸۷۰۰ یورویی مواجه هستیم. ارائه این گواهی تمکن مالی بدین منظور است که نشان دهید در طول مدت تحصیل به طور تقریبی از پس هزینه ها برآمده و می توانید بدون مشکل در آن کشور زندگی کنید. ارائه این گواهی پشتیبانی مالی البته از سوی یکی از وابستگانتون که ساکن آلمان هم باشد نیز قابل پذیرش است و اجباری نیست که الزاما حساب بانکی خود شما چنین مبلغی را در خود جای دهد.

ارائه مدرک زبان (در صورتی که داشتن آن از شروط شروع به تحصیل در دانشگاه مقصد باشد)، آماده سازی پاسپورت معتبر و … از دیگر مدارکی است که باید تهیه کرده و برای ارائه به مامورین مهاجرت سفارت همراه خود داشته باشید..

در رابطه با مدت زمان صدور ویزا بعد از مراجعه سفارت نمی توان مدت خاصی را مشخص کرد، زیرا بسته به حجم کاری سفارت، پرونده شما و … ممکن است که این زمان متغییر باشد. با این وجود اما به صورت تخمینی 1 ماه بعد از مراجعه به سفارت را تاریخ دریافت پاسخ سفارت و صدور ویزا عنوان کرده اند. توصیه می کنیم که تنها پس از اطمینان از صدور ویزا اقدام به تهیه بلیط نمایید که از خروج خود مطمئن بوده و نگران ریجکت شدن نباشید.

نکته دیگر اینکه ویزای دانشجویی آلمان در مرتبه اول سه ماه اعتبار داشته و متقاضی پس از ورود به خاک آلمان باید با مراجعه به اداره امور اتباع خارجه شهر محل سکونتش نسبت به تمدید یک تا دو ساله (یا بیشتر، متناسب با مدت تحصیل) ویزای تحصیلی اش اقدام کند.

آشنایی با شرایط کار دانشجویی در کشور آلمان

اگر از کشوری غیر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به آلمان میاید (که قاعدتا خوانندگان این مطلب را در بر می گیرد)، می توانید در سال به میزان ۱۲۰ روز کامل یا ۲۴۰ نیمروزِ کاری، کار کنید (هر روز کاری ۸ ساعته بوده و معمولا از 9 صبح تا 5 بعد از ظهر خواهد بود). البته اگر در خود دانشگاه و با عناوینی مثل کمک یارِ استاد به کار مشغول شوید، این اجازه را خواهید داشت که از سقف مجاز اعلامی هم بیشتر کار کنید. مبلغ حقوق اعطایی نیز حدود 9 یورو به ازای هر ساعت خواهد بود که می تواند به صورت ماهانه بخش اعظم هزینه های زندگی یک دانشجو را پوشش دهد.

و اما سوالی که در این قسمت مطرح می شود این است که اساسا پیدا کردن شغلی مناسب برای یک دانشجوی خارجی در آلمان دشوار بوده یا به سادگی ممکن خواهد بود؟

در پاسخ به این سوال صراحتا باید عنوان کرد که پیدا کردن کار برای دانشجویان خارجی در مقایسه با دانشجویان آلمانی به مراتب دشوارتر است، چراکه واضح است که کارفرما فردی را ترجیح می دهد که زبان آلمانی را به خوبی بلد باشد و بتواند به خوبی با مشتریان ارتباط برقرار کند. با این وجود اما جای نگرانی زیادی نیست، زیرا آلمان فرصت های شغلیِ خوب و مناسب بسیاری را داشته و دانشجوی بین المللی می تواند در نهایت یکی از بهترین ها را برای خود انتخاب نماید.

 نتیجه گیری

همانطور که قبلا بیان کردیم، فرصت تحصیل رایگان در آلمان مزیتی است که باعث می شود نظر خیل عظیمی از دانشجویان بین المللی را به خود جلب کند. از سوی دیگر اعطای بورسیه های تحصیلی متنوع (به خصوص در مقطع دکتری)، امکان کار همزمان با تحصیل و هزینه مناسب زندگی در این کشور شرایطی بسیار مطلوب را برای یک مهاجر رقم می زند. با این وجود اما محدودیت های زبانی (در اکثر موارد نیازمند به یادگیری زبان آلمانی هستیم)، محیط فرهنگی نه چندان همخوان با فرهنگ ایرانی و … مواردی است که یک دانشجوی ایرانی متقاضی تحصیل در آلمان همواره باید آنها را مدنظر قرار دهد تا بتواند تصمیم گیری بهتری داشته باشد.

جهت آشنایی شما با همین شرایط است که پادکستی جامع در همین رابطه تهیه کرده ایم که از زبان یک دانشجوی ایرانی ساکن آلمان، شرایط تحصیل و زندگی در این کشور را به خوبی برای علاقه مندان شرح می دهد. این پادکست تحت عنوان “سیر تا پیاز تحصیل در کشور آلمان” به صورت کاملا رایگان در اختیار شما قرار گرفته است؛ فرصت شنیدن این تجربه ناب را از دست ندهید.