تحصیل در ترکیه؛ از شرایط و مدارک مورد نیاز تا نحوه اقدام در سال 2024 

“از سال 2006 تعداد دانشجویانی که در ترکیه مشغول به تحصیل هستند، بیش از دو برابر شده که و در سال تحصیلی 2016-2015 در ترکیه بیش از 48000 دانشجوی خارجی مشغول به تحصیل بوده اند”.

همین واقعیت به تنهایی جذابیت کشور ترکیه برای دانشجویان خارجی جهت ادامه تحصیل در آن کشور و برنامه ریزی های صورت گرفته در راستای جذب دانشجویان را نشان می دهد. موضوع اما به همین مسئله ختم نمی شود، به طوری که در حال حاضر ترکیه یکی از پر رونق ترین مقاصد گردشگری جهان شناخته می شود؛ به این شکل که در سال 2015 بیش از 35 میلیون گردشگر از سراسر جهان برای سرمایه‌گزاری و تعطیلات به این کشور آمدند! مشخص است که جذب این تعداد گردشگر بدون برنامه نبوده و اقشار خاصی را موضوع اصلی خود قرار داده است. به خصوص آنکه دولت ترکیه بسیار علاقه‎مند است تا این محبوبیت را در بین دانشجویان بین المللی نیز افزایش دهد و هدف خود را داشتن بیش از 100 هزار دانشجوی خارجی طی سال های آتی عنوان کرده است.

در همین رابطه پیشنهاد می کنیم که ترکیه را در همین همسایگی خود به عنوان یکی از مقاصد تحصیلی خود در نظر داشته باشید؛ مقصدی که البته اقدام برای اخذ پذیرش از دانشگاه های آن نیازمند به دارا بودن اطلاعاتی کافی در این رابطه است؛ اطلاعاتی که سعی کرده ایم در مطلب پیش رو به طور مفصل به آنها اشاره کنیم. با ما همراه باشید.

دانشگاه ‌های ترکیه

در ترکیه بیش از 200 دانشگاه و مرکز آموزش عالی وجود دارد که اکثر آنها توسط دولت اداره می‌شوند (دانشگاه های خصوصی نیز تاسیس شده اند). با این وجود بیشتر دانشگاه‌های این کشور تازه تاسیس بوده و تنها تعداد اندکی از دانشگاه ها قبل از سال 1970 ایجاد شده اند. در میان دانشگاه‌های تازه تاسیس مورد علاقه مهاجرین می‌توان به دانشگاه بین‌المللی آنتالیا (AIU)  اشاره کرد که در سال 2012-2013 از اولین سری دانشجویان ورودی خود ثبت نام به عمل آورد و هدف اصلی خود را این مهم قرار داده است که بیش از نیمی از دانشجویان خود را از خارج از ترکیه بپذیرد.

نکته مهم اینکه هر دو نوع دانشگاه دولتی و خصوصی در ترکیه مطابق با توافقنامه بولونیا که یک برنامه استاندارد بین المللی درباره رشته ها و دوره های تحصیلی مختلف در سراسر اروپا است، اداره می شوند. همچنین اکثر این دانشگاه ها طرف قرار داد برنامه – بورسیه اراسموس می باشند که به تبادل دانشجو میان دانشگاه ها و کشورهای مختلف اروپایی می پردازد.

البته باید توجه داشت که ترکیه علاوه بر دانشگاه های باکیفیت، مملو از دانشگاه های ضعیف و کم اعتبار نیز می باشد، در نتیجه آشنایی با مراکز آموزش عالی معتبر این کشور یکی از اولین اقدامات لازم در فرآیند اپلای است.

 دانشگاه‌های تراز اول در ترکیه

یازده دانشگاه در ترکیه در آخرین رتبه بندی ها جزء دانشگاه‌های برتر جهانی قرار گرفتند و همچنین تعداد بیست دانشگاه از دانشگاه‌های ترکیه در رتبه بندی دانشگاه‌های برتر اروپایی و آسیای مرکزی  QS/EECA جزء دانشگاه‌های برجسته نوظهور رده بندی شدند. اکثر این دانشگاه‌های برتر در آنکارا و یا استانبول، دو شهر بزرگ ترکیه قرار گرفته‌اند. در این لینک جدیدترین رتبه بندی QS دانشگاه های کشور ترکیه 2022 آورده شده است.

تحصیل در مقطع کارشناسی در ترکیه

زبان تحصیل در این مقطع معمولا ترکی استانبولی بوده و به همین جهت متقاضی باید به این زبان مسلط بوده و یا حداقل آشنایی با آن داشته باشد.  دیگر شرط ورود به دانشگاه های ترکیه در مقطع کارشناسی، موفقیت در آزمون یوس(  YOS) و به دست آوردن حد نصاب کافی برای ورود به دانشگاه های آن کشور است. البته نیاز نیست نگران باشید، چراکه آزمون یوس نسبتا آزمون ساده ای بوده و اکثر متقاضیان ایرانی به شرط توانایی در زبان ترکی استانبولی قادر خواهند بود که از پس این آزمون برآمده و حد نصاب لازم را به دست آورند.

در رابطه هزینه های تحصیل در این مقطع نیز باید عنوان کرد که جدای از آنکه شهریه تحصیل در رشته های علوم انسانی معمولا از تحصیل در رشته های فنی و مهندسی و پزشکی کمتر است، تحصیل در رشته های ارائه شده به زبان ترکی در دانشگاه های دولتی بین 400 تا 950 دلار و در رشته های ارائه شده به زبان انگلیسی، بین 600 تا 1900 دلار (به صورت ترمی) می باشد. در نتیجه هزینه تحصیل در ترکیه مطابق با انتظار مناسب تر از بسیاری از کشورهای غربی بوده و از این نظر انتخاب بهتری به شمار می رود. در کنار آن تحصیل در دانشگاه های خصوصی علی رغم آنکه شرایط ساده تری از نقطه نظر اخذ پذیرش و یادگیری زبان دارد، به صرف هزینه ای بیشتری نیازمند است به طور میانگین باید مبلغ سالانه 10 هزار دلار را برای آن اختصاص داد.

 تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در ترکیه

در این مقطع نیز رشته هایی به زبان انگلیسی و رشته هایی به زبان ترکی ارائه می شوند و از این جهت، داشتن مدرک هر دو زبان (آیلتس یا تافل در انگلیسی و TOMER در ترکی) امتیاز ویژه ای برای متقاضی به حساب می رود. با این وجود اما الزامی در اخذ هر دو مدرک نیست و بسته به زبان تدریسی رشته مدنظر در دانشگاه مقصد می توان به یادگیری یکی از این دو زبان اقدام کرد (هرچند که به طور کلی فرا گرفتن زبان ترکی استانبولی را برای برقرار ارتباط با اهالی کشور ترکیه جدا توصیه می کنیم).

از سوی دیگر، برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد در ترکیه که غالبا دو سال به طول می انجامد، قبولی در آزمون ورودی ALES و کسب نمره ای بالاتر از 50 (برای اغلب دانشگاه های این کشور) الزامی است. هرچند که داشتن مدرک GRE  (یا GMAT  در رشته های مدیریتی) در موارد بسیاری کافی تلقی می شوند.

در رابطه با شهریه تحصیل در مقطع فوق لیسانس نیز بایستی بیان نمود که با دو دسته دانشگاه دولتی و خصوصی مواجه هستیم. به طوری که هزینه تحصیل در این مقطع در دانشگاه های دولتی اندک بوده و تقریبا هم اندازه با هزینه تحصیل در مقطع کارشناسی است. در دانشگاه های خصوصی اما وضع متفاوت بوده و دانشجویان باید مبلغی بین 6500 تا 20000 دلار را به صورت سالانه برای شهریه تحصیلی خود کنار بگذارند.

تحصیل در مقطع دکتری در ترکیه

طول دوران تحصیل در این مقطع به طور معمول چهار سال بوده و خوشبختانه اکثر رشته ها به زبان انگلیسی تدریس می شوند، هرچند که تعدادی از رشته ها به زبان ترکی نیز ارائه شده اند. دوره های دکتری در ترکیه بسیار به کشور های اروپایی شباهت دارد و دانشجو باید 240 واحد ECTS را بگذراند که دقیقا هم اندازه با دانشگاه های بسیاری از کشورهای اروپایی است.

شرط ورود به مقطع دکتری در ترکیه قبولی در آزمون تایید صلاحیت است که به منظور سنجش توانایی های علمی متقاضی برگزار می شود و البته دانشجویان ایرانی غالبا به سلامت از این مرحله عبور می کنند.. پس از قبولی در این آزمون و همچنین دفاع از پروپوزال پیشنهادی دکتری، ادامه تحصیل در این مقطع ممکن می شود.

در رابطه با هزینه تحصیل در مقطع دکتری نیز باید عنوان کنیم که به طور کلی و بدون در نظر گرفتن تفاوت در شهریه متناسب با هر رشته، خرج تحصیل در دانشگاه های دولتی کشور ترکیه برای دانشجویان بین المللی 500 تا 800 یورو به ازای هر سال است. البته هزینه برای دوره هایی که به زبان ترکی استانبولی ارائه می شوند، کمتر است. از طرف دیگر، این شهریه در دانشگاه های خصوصی حدود 5250 تا 17500 یورو به ازای هر سال است که البته با اخذ بورسیه تحصیلی در ترکیه که برای مقطع دکتری در دسترس تر هستند می توان بخش زیادی از آن را پوشش داد

تحصیل در رشته های پزشکی و دندانپزشکی در ترکیه

دانشگاه های پزشکی ترکیه در سطح بین المللی از اعتبار مناسبی برخوردار بوده و تعداد قابل توجهی از آنها مورد تائید وزارت بهداشت دولت ایران نیز می باشند، با این حال اما حتما قبل از آغاز فرآیند اپلای از اعتبار دانشگاه مدنظرتان مطمئن شوید. ( به همین منظور برای مشاهده لیست مراکز مورد تائید ایران، به مطلب دانشگاه های مورد تائید وزارت بهداشت ایران مراجعه کنید).

متقاضیان تحصیل در ترکیه در رشته های پزشکی و دندانپزشکی که از ایران و سایر کشورها (مثل افغانستان یا تاجیکستان) قصد مهاجرت به این کشور را دارند، باید دارای مدرک دیپلم (ترجیحا در رشته علوم تجربی یا طبیعی) بوده و یا در سال آخر دبیرستان مشغول به تحصیل باشد. شرکت در آزمون یوس (YOS) و موفقیت در آن شرط دیگر ورود به این دو رشته در کشور ترکیه است که البته به دلیل سادگی آن، معمولا مانع سختی برای دانش آموزان ایرانی به حساب نمی آید. این شرایط برای افرادی که در ایران قبلا در رشته ای غیر مرتبط در دانشگاه تحصیل کرده اند نیز وجود دارد و از این جهت مانعی برای اپلای در رشته پزشکی و دندانپزشکی برای این افراد وجود ندارد.

آزمون SAT نام دیگر آزمونی است که برخی از دانشگاه های پزشکی در ترکیه بر اساس آن دانشجویان را مورد ارزیابی قرار می دهند و در دانشگاه مربوطه پذیرش می دهند.

نکته دیگر آنکه معمولا این دو رشته در کشور ترکیه به هر دو زبان ترکی و انگلیسی ارائه می شوند، اما چنانچه داوطلب مایل باشد که رشته های پزشکی و دندانپزشکی در ترکیه را به زبان انگلیسی بگذراند، باید مدرک آیلتس با نمره حداقل 6 را کسب کند.

چند نکته کلی درباره تحصیل در ترکیه

• نحوه ارائه دروس در دانشگاه های ترکیه به صورت ترمی- واحدی می باشد که در سه ترم پاییز، بهار و تابستان برگزار می شوند.
• آزمون های ورودی دانشگاه های ترکیه شرط سنی ندارند و داوطلبان با هر سنی می توانند در آنها شرکت کنند.
• اعلام ظرفیت و پذیرش دانشجو در ترکیه، دو بار در سال اتفاق می افتد.
• دانشجویان در هنگام تحصیل در ترکیه از بیمه درمانی و امکانات درمانی رایگان بهره مند می شوند و از این جهت مشکلی نخواهند داشت.

هزینه زندگی دانشجویی در ترکیه

هزینه زندگی در ترکیه در مقایسه با سایر مقاصد تحصیلی در اروپا پایین تر بوده و مبلغ 400 تا 500 دلاری در هر ماه برای پوشش هزینه‌های زندگی از جمله مسکن، رفت و آمد، خوراک، خرید اقلام ضروری و تفریحات حداقلی کافی است. به واقع یک دانشجو در ترکیه می تواند با نصف مبلغی که باید در کشوری مثل انگلستان یا کانادا هزینه کند، در ترکیه زندگی دانشجویی مناسبی را تجربه کند.

از سوی دیگر نباید از خاطر برد که هزینه های زندگی همواره تابعی از عادات زندگی فرد بوده و می تواند متغیر باشد. در همین جهت عدد اعلامی فوق بنا به عادت زندگی دانشجو و حتی شهری که در آن تحصیل می کند، می تواند تغییر کند (به طور مثال هزینه زندگی در استانبول یقینا بیشتر از شهری کوچک تر خواهد بود). ضمنا این امکان وجود دارد که  برای بورسیه دولتی ترکیه که ترکیه بورسلاری هم خوانده می شود اقدام نمایید تا بتوانید بخشی از هزینه های ماهانه خود را پوشش دهید.

شرایط اخذ ویزای دانشجویی ترکیه

دریافت ویزای دانشجویی در ترکیه از یک قاعده منسجم و البته نسبتا ساده پیروی می کند. بدین ترتیب که ابتدا باید در یک دانشگاه ترکیه‌ای پذیرفته شوید، سپس برای گرفتن ویزای دانشجویی بایستی به نزدیک ترین کنسولگری ترکیه درخواست دهید. در کنسولگری ارائه مدارک زیر برای اخذ ویزا لازم است:

• یک کپی از نامه پذیرش دانشگاه مقصد در ترکیه
• تکمیل فرم درخواست ویزای دانشجویی ترکیه (از کنسولگری)
• گذرنامه معتبر
• هزینه پردازش مدارک
• عکس‌های مربوط به گذرنامه
• و …

به طور تخمینی حدود هشت هفته از زمانی که درخواست را ارسال کردید تا زمانی که ویزا را دریافت نمایید طول می‌کشد. اما خبر خوب اینکه برخلاف برخی از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، شانس اعطای ویزای تحصیلی ترکیه به دانشجویان ایرانی بسیار بالا است و تقریبا در این مرحله در صورت کامل بودن مدارک هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد.

در مرحله آخر و پس از ورود به ترکیه، باید برای دریافت مجوز اقامت اقدام کنید. این کار را می ‌توانید از طریق نزدیک ترین مرکز پلیس آنجا انجام دهید و آنها خود این پروسه را برای شما طی می کنند. تنها چیزی که از شما می خواهند این است که نشان دهید در یک دانشگاه ترکیه‌ای ثبت نام کرده ‌اید.

شرایط انتقال از دانشگاه های ترکیه به دانشگاهای اروپایی و آمریکایی

و حالا پاسخ به سوالی که بسیاری از دانشجویان از ما می پرسند؛ اینکه می توانیم بعد از تحصیل در ترکیه، ساده تر به اروپا یا آمریکای شمالی مهاجرت کنیم؟

در جواب باید بگوییم که هیچ پاسخ قطعی ای نمی توان به این پرسش داد و همه چیز بستگی به شرایط شما دارد. به طور کلی اما پس از گذراندن ۶۰ واحد درسی در رشته مربوطه در ترکیه و با تایید این ۶۰ واحد در دانشگاه های مقصد (در کشوری اروپایی یا آمریکایی)، با امکان انتخاب رشته ای نزدیک و مرتبط با رشته خود می توانید از ترم سوم مشغول به تحصیل در کشور دیگری شوید. از شرایط احراز انتقال از دانشگاه های ترکیه به دانشگاه های اروپایی و آمریکایی این است که دانشجویان می بایست دروس گذرانده شده در ترکیه را (به طوری که مورد تائید دانشگاه مقصد باشد) معادل سازی نمایند.

نکته حائز اهمیت دیگر در این رابطه، اخذ حداقل هایی است که دانشجو باید به آنها دست پیدا کرده و سپس به فکر ادامه تحصیل در اروپا باشد؛ مثل معدل قابل قبول (معمولا بالاتر از 2.8 از 4) و کسب مدرک معتبر زبان انگلیسی (یعنی آیلتس با نمره بالاتر از 6). پس از قبل از هر چیز تلاش کنید تا معدل خوبی برای خود رقم زده و زبان انگلیسی خود را تقویت نمایید.

نتیجه گیری

همانطور که بیان کردیم، اخذ پذیرش و تحصیل در ترکیه به مراتب از کشورهای اروپایی و آمریکایی ساده تر بوده و هزینه کم تری را هم برای دانشجو در بر دارد. به همین علت علی رغم آنکه از لحاظ علمی در سطح برترین مراکز علمی دنیا نیست، اما انتخابی مناسب برای دانشجویانی است که قصد دارند در کشوری جدید با فرهنگی پویا ادامه تحصیل دهند.

ما در مجموعه بورسیه در راستای رسالت خود که تبیین کامل شرایط اخذ پذیرش و ادامه تحصیل از طریق بهترین راه در کشورهای مختلف است، پادکست های مختلفی را تهیه نموده ایم که یکی از آنها مرتبط با کشور ترکیه بوده و به طور مفصل شرایط مهاجرت دانشجویی به این کشور را بیان می کند. در صورتی که به صورت جدی در فکر ادامه تحصیل در ترکیه هستید، توصیه می کنیم این پادکست با عنوان پادکست تحصیل در کشور ترکیه را که به صورت رایگان در اختیار شما قرار گرفته است را از دست ندهید.