بورسیه تحصیلی چیست؟ چگونگی اخذ بورسیه در سال 2024 

بورسیه  یا scholarship و کمک هزینه های تحصیلی به کمک های مالی ای گفته می شود که از سوی دانشگاه ها و مراکز آموزشی به دانشجویان داده شده و دانشجو نیازی به بازپرداخت آن ندارد. در واقع دانشگاه محل تحصیل هیچ گونه هزینه ای را از دانشجو دریافت نکرده و در عین حال هزینه های وی را (بسته به مقدار بورسیه) پرداخت می کند.

بورسیه های تحصیلی، معمولا توسط دانشگاه ها، ‌دولت ها،‌ افراد خیر و موسسات نیکوکاری و علمی ارائه می شوند تا فرصت تحصیل قشر های مختلف دانشجویان از هر کشوری فراهم شده و تحصیل از دانشجویان کم درآمد دریغ نشود.

نکته: اگر در مورد بورسیه تحصیلی و نحوه اخذ اون سوال یا ابهامی داری، خیلی راحت می تونی روی کمک ما حساب کنی و از طریق این لینک وقت مشاوره تخصصی با کارشناسان ما جهت مراحل و فرایند اپلای و بورسیه تحصیلی بگیری.

همچنین ویدیو ما در مورد چگونگی اخذ بورسیه تحصیلی را می توانید در کانال یوتیوب بورسیه پلاس ببینید.

انواع بورسیه تحصیلی

بورسیه های تحصیلی بر اساس فعالیت هایی که در کنار تحصیل بر عهده دانشجو گذاشته می شوند، به دو دسته بورسیه بدون انجام فعالیت جانبی و بورسیه به همراه فعالیت جانبی تقسیم می شوند.

بورسیه بدون انجام فعالیت جانبی

به طور کلی بورسیه های بدون انجام فعالیت جانبی می توانند هزینه های تحصیل یک دانشجو را به طور کامل پوشش داده و حتی تمامی هزینه های زندگی وی را نیز متقبل شوند. چنین بورسیه هایی که اصطلاحا full fund (فول فاند ) خوانده می شوند مورد توجه بسیاری از دانشجویان قرار داشته و به علت اپلای زیاد دانشجویان برای دریافت آنها، رقابت شدیدی میان دانشجویان برای اخذشان وجود دارد.

گذشته از فول فاندها، بورسیه های بدون انجام فعالیت جانبی به صورت های مختلف دیگری نیز به دانشجویان تعلق می گیرند؛ مثلا، parital fund که به صورت درصدی یا پولی به دانشجو تعلق می گیرند (مثلا 50 درصد هزینه ها یا ماهانه مبلغ 500 دلار). این نوع بورسیه ها کلیه هزینه های دانشجو را پوشش نداده اما کمک شایانی به وی جهت فراهم کردن نیازهایش خواهند کرد.

در کنار اینها، بورسیه هایی که به صورت سالانه ارائه می شوند و برای تمدید آنها باید درخواست مجدد داد و … همگی ذیل بورسیه های بدون فعالیت جانبی قرار دارند.

در چهار سر عنوان زیر سعی کرده ایم که شما را با اصلی ترین انواع بورسیه های بدون فعالیت جانبی آشنا سازیم.

 1) بورسیه عادی و یا فلوشیپ تحصیلی:

بورسیه عادی (Scholarship) که معمولا به آن بورسیه تحصیلی گفته می شود، برای تشویق افراد به ادامه تحصیل به آنها اعطا می شود. معمولا برای گرفتن این نوع بورسیه شرایط تحصیلی قابل قبولی نیاز است و دانشگاه ها برای تمدید این نوع کمک هزینه، شرایط خاصی دارند؛ مثلا اینکه معدل هر ترم دانشجو باید بالاتر از ۳ ( از ۴ نمره ) باشد. این کمک مالی به همه رده های دانشگاهی و همه رشته های درسی تعلق می گیرد. اما میزان اختصاص آن به دوره دکتری بیش از سایر مقاطع است. این نوع بورسیه ها حتی گاهی اوقات هزینه های زندگی یک دانشجو را نیز پوشش می دهند.

2) جایزه:

بورسیه Awards به معنی جایزه یا پاداش است. این دسته همه نوع جایزه را شامل می شود و هیچ محدودیتی ندارد ولی معمولا مبالغ ابن جایزه ها زیاد نیست و نمی تواند تمامی هزینه دانشگاه را تامین کند و تنها بخش از هزینه های آن را پوشش می دهد. معمولا این جایزه ها را به صورت مبلغ نقدی پرداخت می کنند و به حساب دانشجو واریز می نمایند (برعکس وام تحصیلی و بورسیه عادی که به حساب دانشگاه محل تحصیلی ریخته می شود). گاهی هم این جوایز، نقدی نمی باشند؛ مانند بن خرید کتاب، هزینه شرکت در کنفرانس های بین المللی و … .

3) وام تحصیلی:

وام تحصیلی ( Loan ) به این صورت است که از بانک یا یک مرکز خصوصی که هزینه های تحصیل دانشجو را متقبل شده است، وامی مستقیما به حساب دانشگاه پرداخت می شود که تنها در برگیرنده شهریه و هزینه های تحصیلی دانشگاه است. معمولا وجود یک ضامن برای اخذ این نوع وام ها الزامی است. نکته قابل توجه در این مورد این نوع از کمک هزینه های تحصیلی این است که وام تحصیلی به دانشجویان خارجی تعلق نگرفته و تنها در اختیار شهروندان کشور ارائه دهنده وام می باشد.

4) حذف شهریه و تحصیل رایگان:

حذف شهریه  Tuition Waiver تنها شامل شهریه دانشگاه می شود و ممکن است دانشجو به صورت کامل یا به صورت نسبی از پرداخت شهریه معاف شود. دانشگاه ارائه دهنده این امتیاز حتما به صورت دقیق میزان این معافیت را مشخص می سازد. این سیستم تشویقی بیشتر در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دنبال می شود و کمتر در مقطع دکتری به چشم می خورد.

 بورسیه و کمک هزینه تحصیلی همراه با انجام فعالیت

در این موارد برخلاف بورسیه های بدون انجام فعالیت، کمک هزینه هایی که به دانشجو داده می شود، لزوما در قبال فعالیتی است که دانشجو انجام داده و در غیر این صورت هیچ هزینه ای به وی پرداخت نمی شود. مهمترین انواع این صورت از بورسیه ها عبارت اند از:

1) دستیار تدریس و یا TA

فردی که به عنوان TA برگزیده می شود وظایف خاصی برعهده دارد؛ از جمله: نمره دادن، كمك به دانشجویان جهت برطرف کردن مشکلات درسی، تصحیح برگه های امتحانی و… . دریافت عنوان TA به تسلط دانشجو به زبان انگلیسی (به خصوص توانایی speaking)، توانایی تدریس و تسلط وی بر دروس مورد نظر استاد مشاور بستگی دارد. معمولاً دانشگاه های مختلف کلاس‌ها و یا دوره هایی برای دانشجویان خارجی متقاضی TA ارائه می دهند.

بسیاری اوقات بنا به نظر استاد مشاور و دانشگاه مقصد، دانشجویی که به عنوان TA برگزیده شده است، از برخی از هزینه ها مثل شهریه، خوابگاه و … معاف می شود. به طور مثال، در برخی دانشگاه‌ های آمریکا وقتی دانشجویی دستیار استاد باشد، شهریه ای به دانشگاه پرداخت نکرده و حقوقی که دریافت می کند، کفاف زندگی وی را می دهد

نکته قابل توجه در این رابطه آن است که فرصت های TA غالبا به دانشجویان کارشناسی ارشد و به خصوص دانشجویان دکتری تعلق می گیرند و دانشجویان مقطع کارشناسی نباید انتظار داشته باشند به عنوان TA انتخاب شوند.

۲) دستیار تحقیق و یا RA

دستیار تحقیق که به عنوان دستیار آزمایشگاه خوانده می شود، در واقع به عنوان دست راست استاد مشاور در انجام تحقیقات، نگارش مقالات و … شمرده می شود و از سوی وی حقوق دریافت می کند. نکته با اهمیت در این رابطه، شباهت موضوعی میان پروژه ای است که دانشجو با تخصص استاد خود دارد. (در واقع تنها در صورت شباهت موضوعات است که این امتیاز به دانشجو تعلق می گیرد.)

۳) کارآموزی:

کارآموزی که Internship خوانده می شود، به نوعی کار پاره وقت به حساب رفته که دانشجو در حین تحصیلش آن را در شرکت یا موسسه ای خارج از دانشگاه خود انجام می دهد.

به علت هزینه های پایینی که به کارآموزان تعلق می گیرد، شرکت های مختلف علاقه زیادی دارند تا به سراغ دانشگاه ها رفته و افراد شاغل به تحصیل را برای دوره کارآموزی به اشتغال خود در آورند. حقوق کارآموزی با اینکه نسبتا پایین است، اما هزینه های یک دانشجو را به مقدار خوبی تحت پوشش قرار داده و از TA و RA درآمدزاییِ بیشتری دارد.

 کمک هزینه هایی که به افرادی با شرایط ویژه اعطا می شوند

بورسیه ها و کمک هزینه های خاصی نیز به دانشجویانی که شرایطی ویژه دارند، بسته به نظر دانشگاه محل تحصیل، اعطا می شوند که برخی از آنها عبارت اند از:

۱) کمک هزینه شایستگیِ علمی ( MERIT Based Scholarships ):

Merit کلمه  که به معنای شایستگی تعبیر می شود، اساس کمک هزینه فوق می باشد. این نوع بورسیه ها به دانشجویانی که از نظر علمی برتری دارند، داده می شود؛ در واقع دانشگاه های مختلف با نیم نگاهی به بودجه خود، به برترین دانشجویان خود که شرایطی عالی از نظر نمره، مقالات، شرکت در کنفرانس های معتبر، زبان انگلیسی و … داشته باشند، کمک هزینه هایی تحت عنوان بورسیه شایستگی اعطا می کنند که مشوق آنان جهت ادامه تحصیل در بالاترین سطح ممکن است.

 2) کمک هزینه افراد کم درآمد (Financial Need):

این نوع بورسیه ها به افرادی تعلق می گیرد که از خانواده هایی با درآمد اندک و بدون وجود تحصیلات عالی آمده اند اما وضعیت درسی خوبی داشته، استعداد های بالقوه قابل قبولی در خود دارند ولی توانایی مالی پرداخت هزینه های دانشگاه را ندارند. برای بررسی وضعیت مالی افرادی که شهروند کشوری هستند که دانشگاه مقصد در آنجا قرار گرفته است، دانشگاه ها برگه های مالیاتی سالیانه آنها را مدنظر قرار می دهند تا مطمئن شوند آن خانواده درآمد زیادی ندارد و آن شخص واقعا شایسته کمک مالی است. اما معیار سنجش دقیقی برای دانشجویان خارجی وجود ندارد و اغلب با توجه به درآمد، میزان پیشرفته بودن و … کشور مبدا دانشجو، به دانشجویان این بورسیه تحصیلی را اختصاص می دهند. به طور مثال، دانشجویان کشورهای فقط آفریقایی با احتمال بالا می توانند از این بورسیه تحصیلی استفاده کنند.

3) بورسیه تحصیلی ویژه بانوان (WOMEN) :

در این بورسیه ها برای تشویق خانم ها به ادامه تحصیل در مقاطع عالی، کمک هزینه های خاصی برای آنها در نظر گرفته می شود. 

4) کمک هزینه رشته های خاص (Special Studies) :

این بورسیه های تحصیلی معمولا به رشته هایی تعلق می گیرند که دانشجو بعد از فارغ التحصیلی به احتمال زیاد قادر نخواهد بود درآمد بالایی داشته باشد و این تنها علاقه است که می تواند فردی را جذب این نوع رشته ها کند. به طور مثال، رشته محیط زیست که به خصوص در گذشته رشته ای نبود که فارغ التحصیلِ آن بتواند درآمد بالایی داشته باشد، مورد توجه بسیاری از نخبگان قرار نداشت. در عین حال، لزوم وجود کارشناسان و متخصصان علمی در این زمینه، بسیاری از گروه های حامی محیط زیست را بر آن داشت تا با تشویق مادی دانشجویان به تحصیل در این رشته ها، دغدغه های مادی آنان را برطرف سازند. بورسیه رشته های خاص معمولا از طرف چنین نهادهایی به چنین رشته هایی تعلق می گیرد تا دانشجویان تشویق به تحصیل در این رشته ها شوند.

 5) کمک هزینه موارد خاص پزشکی Disability :

همانطور که از نام این بورسیه تحصیلی مشخص است، این نوع کمک هزینه ها به افرادی تعلق می گیرند که معلولیت جسمانی داشته و یا مشکل سلامتیِ حادی داشته باشند.

 6) کمک هزینه مناطق خاص (Regional) :

این نوع از بورسیه های تحصیلی به دانشجویانی تعلق می گیرد که از مناطقی با شرایطی خاص (مثلا جنگی) آمده اند و یا به طور کلی دانشگاه مقصد توجه ویژه ای به دانشجویانِ آمده از آن منطقه خاص دارند. برخی از دانشجویان کشورهایی آفریقایی و همینطور کشورهای حنگ زده خاورمیانه مثل افغانستان، عراق و سوریه شامل این بورسیه تحصیلی هستند.

7) کمک هزینه مهارت های خاص (Professionals) :

این نوع از بورسیه های تحصیلی به افرادی تعلق می گیرد که در زمینه ای ورزشی، هنری و … مهارتی ویژه دارند. حرفه ای بودن در مهارت مورد نظر و داشتن توانایی های بالا در آن حرفه، به نوعی که وجود عنوان برتری در جشنواره ای معتبر و یا مسابقاتی دارای اهمیت، دال بر آن باشد، باعث می شود که این بورسیه تحصیلی به فردی با مهارت های خاص تعلق بگیرد.

 نحوه اخذ بورسیه تحصیلی برای مقاطع تحصیلات تکمیلی ( کارشناسی ارشد و دکتری)

این نکته که یک دانشجوی متقاضی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر چگونه برای دریافت بورسیه و کمک هزینه های تحصیلی تقاضا بدهد، خود به شیوه های گوناگون زیر تقسیم می شود: (البته تقسیم بندی زیر یک معیار کلی بوده و در هر دانشگاه، مقطع و رشته، شرایط متفاوت است)

• دانشجویان در هنگام ارسال تقاضای پذیرش اعلام می نمایند که خواهان دریافت کمک هزینه تحصیلی هستند. در این موارد دانشگاه مقصد پرونده دانشجو را برای دریافت کمک هزینه مورد بررسی قرار داده و در صورت موافقت با درخواست وی، میزان کمک هزینه و شرایط آن را را در برگه پذیرش ابلاغ می کند.
• در برخی از دانشگاه ها و در بعضی رشته های خاص، اساتید دارای بودجه های ویژه ای برای پروژه های خود هستند و باید بخشی از این بودجه را به دانشجویان خود به عنوان RA (دستیار آزمایشگاه که در بالا مفصلا توضیح داده شد) پرداخت نمایند. در این گونه موارد دانشجو باید به دنبال استاد راهنمایی باشد که بودجه کافی را داشته و از آن مهتر، در زمینه تخصصی دانشجو به تحقیق و پژوهش مشغول باشد. در اینجا نیز بورسیه تحصیلی با موافقت دانشگاه، دانشجو تعلق می گیرد. مقدار این کمک هزینه تحصیلی بسته به شرایط استاد، میزان بودجه وی و … دارد.
• در شیوه سوم، دانشجویان پس از پذیرش و شروع تحصیل خود، می توانند برای سال های آتی و ترم های بعد از دانشگاه محل تحصیل خود یا موسسات خارج از دانشگاه که بورسیه می دهند، تقاضای کمک هزینه تحصیلی نمایند. در این گونه موارد، وضعیت علمی دانشجو در دانشگاه، رضایت اساتید وی و … تاثیر بسزایی در تعلق بورسیه تحصیلی به وی دارند.